بررسی جغرافیایی گرایشات سیاسی- مذهبی در جهان اسلام در قرن بیست و یکم

یکپارچگی و وحدت سیاسی درمیان مسلمانان از جایگاه والایی برخوردار است . از ظهور اسلام تا اوایل قرن بیستم وجود پی درپی چند امپراطوری مسلط بر سرزمین های مسلمان نشین عامل وحدت بخش بین ملل مسلمان بوده است . البته در طول تاریخ اسلام تشتت و گسستگی هایی نیز بوجود آمده ولی با تشکیل امپراطوری دیگر که با فتوحات مجدد سرزمین های مسلمان نشین بوجود می آمد ،وحدتی دوباره شکل می گرفت. پس از فروپاشی امپراطوری عثمانی در اوایل قرن بیستم ،جهان اسلام وحدت سیاسی خود را بیش از پیش از دست داد. نخبگان سیاسی مسلمان برای احیای وحدت از دست رفته ،دست به فعالیتهایی زدند و از هرگوشه جهان اسلام تشکل های سیاسی مختلفی شکل گرفت که به فعالیت خود ادامه می دهند به منظور ارائه یک طبقه بندی از این گرایشات مختلف می توان آنها را در حال حاضر حداقل به چهار دسته اصلی بنیادگرا تقسیم کرد: 1- جنبش های شیعی 2- اخوان المسلمین 3- گروه های جهادی 4- وهابیت این گرایشات با توجه به اختلافات فکری و خاستگاه جغرافیایشان، در جهان اسلام علی الخصوص خاورمیانه آرایش فضایی خاصی یافته اند وهر یک از آنها توانسته اند حوزه نفوذ نسبتا وسیعی داشته باشند و در آنجا به فعالیت گسترده سیاسی- مذهبی بپردازند.در این پژوهش سعی می شود به این سوال پاسخ داده شود که با توجه به تباینات فکری ،سیاسی و جغرافیایی موجود بین این گرایشات و همچنین واستقرارنظام دولت- ملت یا دولتهای ملی در بیشتر کشورهای اسلامی و همچنین نفوذ ابرقدرتهای خارج از منطقه در خاورمیانه و همچنین با وجود چالش های دیگر،آیا استقرار نظام سیاسی منطقه ای به عنوان یک الگوی نوین سازمان سیاسی فضا در خاور میانه به عنوان خاستگاه و مرکز جهان اسلام ممکن است؟ در بخش تجزیه و تحلیل مساله در سه بخش زیر این پژوهش پیگیری می شود. - ارائه چشم اندازی از آرایش فضایی گرایشات سیاسی- مذهبی در خاور میانه - تاکید بر خاستگاه جغرافیایی،شکل گیری و روند حرکت این جریانات - ارائه دورنمای از آینده جریانات سیاسی یاد شده در منطقه خاور میانه